Bylica pospolita (Artemisia vulgaris L.)

Pospolita roślina, rosnąca na miedzach i przychaciach, uważana za chwast. W niektórych krajach wykorzystywana jako przyprawa do pieczonego mięsa. Powszechnie wykorzystywana w medycynie ludowej oraz w fitoterapii. Dawniej wykorzystywana była także jako roślina magiczna.

Pospolita roślina, bylina (roślina wieloletnia), aromatyczna (o charakterystycznym zapachu, dla niektórych osób – nieprzyjemny) z grubym i mocnym kłączem. Łodyga jest prosta i sztywna, w górze rozgałęziona. W górnej części jest wełnisto omszona, z czerwonawymi odcieniami. Bylica dorasta do wysokości 2 metrów, zazwyczaj w przedziale 80-220 cm. Liście są pojedyncze lub podwójnie przerzastodzielne, górna strona liści jest ciemnozielona, pod spodem jaśniejsza z białawym kutnerowym owłosieniem. W dolnej części i odziomkowe liście są łodygowato ogonkowe, w górnej części rośliny liście są typu siedzącego. Kwiaty są rurkowate, żółte lub czerwonawe, umieszczone w jajowatych koszyczkach długości ok. 4 mm, zebrane w dużą wiechę. Kwiaty brzeżnie są słupkowe, nitkowatorurkowate, środkowe – obupłciowe, rurkowate, 5-ząbkowe. Kwitnie od lipca do września. Owocem jest niełupka, bez włosków puchu kielichowego, odwrotnie podłużnie jajowata. Bylica zwyczajna zawiera olejki eteryczne (których głównymi składnikami są: cyneol i tujon, w mniejszej ilości izotujon), adeinę inulinę, chalkony, gorzkie laktony sekswiterpenowe, związki żywicowe, flawonoidy, garbniki gorzkie, witaminy: A, B, C.

Zasięg występowania bylicy pospolitej obejmuje Europe i Azję, włącznie z Indiami. Występuje także a Ameryce Północnej (włącznie z Alaską). W Polsce występuje głównie na niżu, w Tatrach dochodzi do wysokości ok. 1370 m n.p.m. Rośnie na glebach żyznych (roślina azotolubna), na miedzach, nieużytkach, w siedliskach ruderalnych, ogrodach, na przychaciach i przy płotach. Spotkać można ją nad brzegami rzek oraz strumieni i w zaroślach.

W Starożytności bylica była cenioną rośliną leczniczą, odpędzającą także węże i przeciwdziałającą wściekliźnie. Bylica pospolita była rośliną magiczną już u Praindoeuropejcyzków. Ślady tego magicznego folkloru pozostały w kulturze Celtów, Germanów, Słowian i Bałtów. Wśród Słowian używana była do plecenia wianków w czasie obrzędów sobótkowych w Noc Kupały (noc świętojańska). W starej formule anglosaskiej święcenia 9. ziół uważano bylicę za ziele najstarsze. U Celtów i u Słowian z bylicą łączono liczne przesądy, między innymi miała stanowić ochronę przed czarami. W polskim folklorze ludowym ten przesąd utrzymał się bardzo długo. Zalecano ją kobietom na płodność i poczęcie, szczególnie bylicę z dziewięciu miedz zebraną. Obserwowane działania toksyczne podobne są jak w przypadku piołunu, tylko ze względu na mniejsze zawartości trucizn są znacznie słabsze.

CIEKAWOSTKI: W niektórych krajach wykorzystywana jest jako przyprawa do mięs (pieczenie). Roślina wykorzystywana w zielarstwie (Herb. Artemisiae). W fitoterapii wykorzystywana ze względu na zawartość olejku lotnego (do 0,2 % w części nadziemnej) z cyneolem oraz tujonem. Ponadto zawiera związek goryczkowy. W korzeniach (surowiec zielarski pod nazwą Radix Artemisiae) znajdują się olejki (do 0,5%), inulina, garbniki i żywice (do 9%). Herbatka z liści i kwiatów reguluje trawienie, likwiduje katary żołądka i jelit. Wykorzystywana jest także w homeopatii.

Bibliografia



Autor opisu: S. Czachorowski