Żuraw (Grus grus)

Żurawie to powszechnie znane, duże ptaki, które widzi się najczęściej, gdy przemierzają dużymi krokami otwarte tereny łąk i pól. W ich ubarwieniu dominuje kolor siwy, przód i tył szyi jest czarny z białymi pasami po bokach a na głowie znajduje się czerwona plama. Efektowne pióra, które z reguły niezorientowani obserwatorzy biorą za ogon, są w rzeczywistości lotkami skrzydeł. Ogon żurawia jest krótki i widać go dopiero, gdy ptak rozłoży skrzydła. Żuraw prezentuje bardzo elegancką, dostojną sylwetkę. W locie niewprawny obserwator może je u nas pomylić jedynie z bocianami, które są jednak mniejsze, inaczej ubarwione, mają dłuższy dziób i nie tak elegancką sylwetkę lub z czaplami, które jednak wyraźnie odróżnia wygięta szyja.

Bardzo charakterystyczną cechą tych ptaków jest wydawany przez nie donośny klangor. Wydawanie tak silnego głosu jest możliwe dzięki specjalnej budowie mostka, w którym znajduje się specjalna puszka rezonacyjna, i przez którą przechodzi krtań. Klangor wydają z reguły ptaki zajmujące swoje rewiry, przebywające na zlotowiskach i lecące w kluczu. Oprócz klangoru żurawie posługują się w kontaktach między sobą głosami znacznie bardziej dyskretnymi.

Żurawie występują na terenie całej Polski, z wyjątkiem terenów górskich. Zasiedlają tereny podmokłe – otwarte bagna, rozległe torfowiska, olsy. Poza sezonem lęgowym spotkać je można także na polach, łąkach i pastwiskach. Żywią się pokarmem roślinnym (jagody, nasiona, zielone części roślin) i zwierzęcym (bezkręgowce i drobne kręgowce terenów podmokłych). Liczebność żurawi znacznie wzrosła w ostatnich latach, zwłaszcza na terenie Warmii i Mazur. Podczas jesiennych przelotów ptaki zatrzymują się na odpoczynek w stałych miejscach – tzw. zlotowiskach. W takich miejscach można nieraz obserwować tysiące ptaków, np. na Bagnach Nietlickich.

Liczebność żurawi znacznie wzrosła w ostatnich latach, zwłaszcza na terenie Warmii i Mazur, przy czym ptaki stają się coraz odważniejsze w stosunku do człowieka. Owa mniejsza płochliwość połączona ze stosunkowo dużą liczebnością sprawia, że żurawie są często widywane w sąsiedztwie człowieka i powszechnie rozpoznawane. Jednocześnie jednak te gnieżdżące się w trudno dostępnym terenie ptaki są bardzo skryte i tajemnicze. Jak trudno jest podejść do żurawia spacerującego po polu przekonać się może każdy kto spróbuje sfotografować go z bliższej odległości.

W czasie wodzenia młodych dorosłe żurawie wymieniają wszystkie lotki, przez co stają się nielotne. Dzięki temu maleje ryzyko zgubienia młodych. Zanim dorosłym odrosną lotki, młode zdążą się nauczyć latać.

Bardzo efektownym aspektem zwyczajów żurawi są ich tańce godowe, podczas których ptaki prezentują upierzenie, podskakują, składają sobie ukłony, trąbią. Nie jest to jednak wbrew pozorom moment, w którym ptaki dobierają się w pary. W pary żurawie łączą się już jesienią a wiosną lecą w rewir znany jednemu z osobników.

Ponieważ żurawie to ptaki duże, eleganckie, których widok i głos towarzyszył ludziom od najdalszych czasów, stały się nieodłącznym elementem różnych kultur i religii, a wiele osób nosi nazwiska związane z tym ptakiem.