Jezioro Jeziorak Mały

Zbiornik ten, jak już wspomniano powyżej, umiejscowiony jest w samym centrum miasta Iławy. Tuż obok wznosi się piękny Gotycki Kościół Przemienienia Pańskiego z XIV wieku oraz wiele współczesnych budowli w postaci restauracji i hoteli. Położony jest około 99 m n.p.m, głębokość średnia wynosi zaledwie 3,4 m. a maksymalna 6,4 m. Całkowita powierzchnia zwierciadła wody jest oszacowana na 26 ha a objętość jeziora to 890,9 tysięcy m³. Bezpośrednie sąsiedztwo miasta skutkuje zagospodarowaną ze wszystkich stron zlewnią jeziora. Brzegi w przeważającej części zostały wyrównane i obsiane trawą a wokół jeziora powstały ścieżki spacerowe i rowerowe. Jeziorak Mały pozbawiony jest jakichkolwiek dopływów powierzchniowych a jedyny odpływ wód następuje w kierunku północnym, do sąsiadującego z nim Jezioraka Długiego. Badania przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie w latach 1999 oraz 2002, zaklasyfikowały Jeziorak Mały do III kategorii podatności na degradacje. W stosowanej przez Państwowa Inspekcję Ochrony Środowiska trzy-stopniowej skali podatności jezior na degradacje, kategoria III jest ostatnią, najbardziej niekorzystną. Przyczyną takiej kondycji Jezioraka Małego są niewątpliwie jego właściwości morfometryczne związane z misą jeziorną oraz miejski charakter zlewni. Mała głębokość zbiornika i co za tym idzie znikoma stratyfikacja wód powodują bardzo poważne zaburzenia w jednym z najważniejszych, naturalnych zjawisk zachodzących w jeziorach, a mianowicie procesie cyrkulacji wód. Nieregularność procesu cyrkulacji wpływa z kolei na anomalie w rozmieszczeniu substancji organicznych i związków mineralnych w jeziorze takich jak tlen, fosfor, potas i inne. Następstwem tego jest rozwój organizmów, przede wszystkim roślin: planktonu, przybrzeżnych roślin ukorzenionych oraz bakterii, decydujących o trofii jeziora. Zbyt obfity rozwój organizmów w zbiorniku skutkuje jego przeżyźnieniem, zjawiskiem bardzo niekorzystnym jeśli chodzi o właściwości biologiczne jak i walory turystyczne jeziora.

W przypadku Jezioraka Małego, nagromadzenie substancji chemicznych w okresie letnim zdecydowanie przekraczało określone normy (azot ogólny- ok.2,23mg/l , chlorofil a – ok. 55mg/m³) a widzialność krążka Secchiego wynosiła zaledwie 0,6 m. (WIOŚ w Olsztynie 1998).

Budzący obawy, stan wód Jezioraka Małego oraz Unijne przepisy przyczyniły się do reakcji ze strony władz miasta Iławy, które to sukcesywnie od paru lat przyczyniają się do poprawy jakości wód zbiornika położonego w centrum miasta Iława. W roku 1991 odcięto dopływ ścieków i od 1997 roku stopniowo wprowadzano zabiegi ochronno-rekultywacyjne: separatory, napowietrzanie przy zastosowaniu fontanny i umocnienie brzegów kamieniami i gruzobetonem od strony lustra wody (ZĘBEK 2002). W 1997 roku zainstalowano separatory lamelowe Unicon System do podczyszczania wód burzowych z substancji ropopochodnych i zanieczyszczeń stałych. Separatory są to urządzenia przeznaczone do oddzielania związków ropopochodnych oraz szlamu i piasku z wód płynących w rozdzielczym systemie kanalizacji deszczowej. Ze względu na możliwość oczyszczania znacznych ilości wód (przepływ do 1600 l/s) separatory lamelowe znajdują zastosowanie przede wszystkim w zlewniach miejskich. Poprzez kanalizację deszczową wody zanieczyszczone dostają się do komory wlotowej urządzenia, a następnie kierowane są do komory separacji. Usuwanie odseparowanych związków ropopochodnych oraz szlamu i piasku odbywa się przy użyciu wozu asenizacyjnego dwa razy w roku (WOLANIN 1997 za ZĘBEK 2002). Podczyszczanie wód burzowych dotyczy zlewni jeziora Jeziorak Mały o łącznej powierzchni 70 ha. Obszar, z którego odprowadzane są wody opadowe stanowią dzielnice mieszkaniowe o zabudowie luźnej, willowej jednorodzinnej i bloki wielorodzinne, trzykondygnacyjne oraz o zabudowie przemysłowej. Nad jeziorem zlokalizowane są 4 wloty separatorów (ZĘBEK 2002).